Comment les habitant.e.s de Méditerranée se racontent sur les réseaux sociaux ? Comment nos vies sous algorithmes élaborent un récit virtuel et collectif ? Dans le cadre de l’édition 2024 de la Nuit des idées organisée par l’Institut Français d’Égypte, Histoires Vraies de Méditerranée a collecté des “Histoires vraies instantanées” en arabe et en français. Cette collecte a donné lieu à des restitutions sur scène au Caire et à Alexandrie les 22 et 23 février 2024.
Remerciements : Institut Français d’Égypte – L’équipe pédagogique et les lycéens du Lycée Français du Caire.
Collecte et montage audio : Marine Vlahovic. Traduction : Rim Wegdan
L’histoire
Mohammad, 21 ans, Le Caire (Égypte), Février 2024
“Quand j’ai ouvert mon premier compte Facebook, j’évitais d’envoyer des invitations et je n’acceptais pas de demande d’amitié avant de vérifier les comptes dans le détail. Mais peu après, ce compte a été supprimé et je n’ai pas réussi à le récupérer. Alors ma sœur m’a aidé à ouvrir un nouveau compte et elle m’a ajouté de nouveaux amis. Elle a même écrit ma biographie et c’est là que j’ai commencé à m’ouvrir au monde.
Avant d’écrire des posts, je consultais d’abord ma sœur pour savoir si mon message était bien formulé ou non. Je lui demandais même son avis avant d’accepter de nouveaux amis afin qu’elle me conseille sur leurs profils. C’est vraiment elle qui m’a encouragé à me lancer sur les réseaux sociaux. Au début, je les évitais autant que possible parce que j’avais l’impression que toutes les personnes qui les utilisent sont isolées de la société et de leur entourage.
Mais j’ai découvert une société différente de celle qui existe hors-ligne. Je suis tombé sur des groupes qui discutent de sujets intéressants comme les arbres ou l’environnement, ou d’autres qui défendent les réserves naturelles. Moi aussi j’ai eu envie d’en faire partie. J’ai envoyé davantage de demandes d’amitiés ce qui m’a permis de rencontrer des gens en ligne et de lire des posts qui viennent du monde entier. J’ai commencé à reposter tout ce que je jugeais utile et tout ce qui m’intéresse pour le partager.
Récemment, je me suis mis à Instagram. De nouveau avec l’aide de ma soeur qui m’a créé un compte. J’ai commencé à suivre beaucoup de comptes d’Égyptiens, de Français, de Palestiniens et à écrire à ces personnes pour mieux les connaître. Je me suis fait beaucoup d’amis. Les réseaux sociaux aident les gens à se connecter aux autres surtout si l’on est introverti. Ils nous aident à dépasser cette peur de communiquer.
Même si il y a des aspects négatifs -comme les faux comptes qui arnaquent les gens ou d’autres anonymes qui utilisent les réseaux sociaux pour contacter les filles- je conseille à tout le monde de ne pas en avoir peur. Ils sont utiles pour les études, et pour mieux connaître notre entourage, mais aussi les personnes lointaines avec qui on partage des centres d’intérêt. C’est très simple que de se lancer sur les réseaux sociaux et il ne faut pas être méfiant comme je l’ai été au début.
إزاي دخلت مواقع التواصل الاجتماعي وإزاي ابتديت أتواصل مع المجتمع من حولي على السوشال ميديا. حابتدي إني أحكي إزاي نزلت فيسبوك أو أي مواقع للتواصل الاجتماعي عموماً. نزلت فيسبوك عن طريق أصدقاء وكانت الصفحة بسيطة. كنت باتجنب في البداية إني أضيف أصدقاء وكده، وما كنتش باتجنب أضيف حد على الصفحة بتاعتي غير لما أدخل على الصفحة بتاعته وأبحث وأشوف إذا كان كويس أو مش كويس. الصفحة بتاعتي بعد ما عملتها اتمسحت بعد فترة، وما عرفتش أرجعها تاني. أختي ساعدتني وعملت لي صفحة جديدة وأضافت لي أشخاص كويسين وعملتلي نبذة تعريفية عني كويسة وابتديت أتواصل مع المجتمع. وقبل ما أتواصل مع حد، كنت باتشاور معاها وأسألها إذا كانت الرسالة بتاعتي كويسة والا لأ. فكانت تقولي كويسة أو غيرها واكتب واحدة غيرها، وكنت بابعتهالها. وكنت بابعتلها قبل ما أضيف الأصدقاء وهي تقولي إذا كانوا كويسين والا لأ. هي اللي دخلتني مواقع التواصل الاجتماعي عموماً. لأني في الأول كنت باتجنب مواقع التواصل الاجتماعي لأني كنت باحس إن اللي على مواقع التواصل الاجتماعي أو اللي على الشبكة معزولين عن المجتمع من حولهم. لكن عرفت إن فيه مجتمع جوة غير المجتمع اللي برة. يعني فيه جروبات مهتمين بمواضيع مثلاً فيه جروبات بتساعد الأشجار مثلاً والبيئة، وجروبات خاصة بمحميات، وفيه جروبات للتعلم. حسيت إني لازم أشارك. طورت الصفحة بتاعتي وأضفت أصدقاء أكتر. كنت باتعرف على الناس وأتواصل مع المجتمع وأشوف منشورات جديدة ومهمة من أماكن تانية وأشخاص ما كنتش أعرفهم بقيت أتواصل معاهم. السوشال ميديا خلاني أتعرف على أي شخص في أي مكان مهما كان بعيد عني بطريقة بسيطة وسهلة. مجرد أي شخص عاوز أعرفه أو أي حاجة عاوز أبحث عنها أعمل سيرش وأبحث عنها أو إذا حاجة ممكن تساعدني في الدراسة وكده، كنت أبحث عنها وعلى طول أوصل لها. وابتديت إن أي منشورات أو أي حاجة مفيدة أو أي حاجة أنا مهتم بيها أنزلها على الصفحة بتاعتي وأخلي الناس تقرأها وتشوفها. وكنت باتفاعل مع المنشورات والأصدقاء.
أما الانستاجرام، بدأ في مرحلة قريبة. عرفت إن فيه موقع تواصل اجتماعي اللي هو انستاجرام. برضو أختي هي اللي عملتلي الصفحة. عملت صفحة على انستاجرام ولقيتها أحسن من الفيسبوك بكتير، واستمريت في الانستاجرام وعملت فولو لناس كتير، مصريين وفرنسيين وفلسطينيين ومن جميع الدول. وابتديت أتواصل معاهم ونتعرف على بعض. كونت أصدقاء كتير واتعرفنا على بعض. ومواقع التواصل بتساعد أشخاص كتير إنهم ممكن يكون الشخص انطوائي، لكن المواقع دي تساعدة يطور من شخصيته ويتعرف على ناس كويسة ويتخطى مرحلة الرهبة من التواصل مع المجتمع. بس فيه سلبيات برضو، فيه أشخاص ممكن يعملوا صفحات فيك ويهددوا أشخاص أو يكلموا بنات وكأنهم صديقة وتفاجأ في الآخر إنها واحد أو شخص تاني ما تعرفهوش. والبنات برضو بتعمل كده والعكس صحيح. أنصح الجميع إنهم ما يخافوش لأن دي حاجة كويسة. فيسبوك وانستاجرام وتويتر، دي كلها مواقع مفيدة، حتفيدك في الدراسة وفي التعرف على الأشخاص اللي حواليك، ولو مهتم بحاجة ممكن تلاقي غيرك كتير مهتمين بنفس الحاجة وفيه جروبات عنها، وحتلاقي مجتمع تاني خالص غير اللي تعرفه على مواقع التواصل الاجتماعي. وحتحب تتواصل أكتر مع الناس. الموضوع بسيط. والواحد مش مفروض يقلق. دي حاجة كويسة ليك وللمجتمع من حولك. أنا كده خلصت قصتي مع السوشال ميديا.
”
Photo Freepik